Ger's Reisverslagen

Rond Ameland: Tochtplanning

De voorgeschiedenis:

Half maart wordt het idee geboren om met een klein groepje in het weekend van 2-3 mei te gaan varen.

Een retour Vlieland komt goed uit, maar wordt toch te bekend gevonden en niet uitdagend genoeg. Om meer ervaring op te doen in de rest van het Waddengebied is dus eigenlijk het oostelijk Waddengebied de aangewezen plaats. Dus starten in Lauwersoog of Holwerd. Een verplichte ATV dag en een feestdag op maandag en dinsdag bieden een leuke mogelijkheid dus maandag 4 en 5 mei worden vastgelegd. Hoogwater Lauwersoog ca 12.00 uur in de middag.

Wat is er mogelijk?

- Engelschmanplaat? (te kort ca. 2 uur varen)

- Ameland is goed mogelijk, het eindpunt zal dan wel in de buurt van Nes komen te liggen dit is echter teveel in de bewoonde wereld, want kamperen doen we liever niet op een camping.

De mogelijkheid om Ameland te ronden en om de westpunt naar Holwerd te varen kan alleen als we een gedeelte van de tocht afknabbelen. Toen kwam het idee!

- We varen al de hele winter op de zondagavond in het donker, dus waarom de traditie niet voortgezet en alleen de plaats te verleggen.

De geul naar Engelschmanplaat heeft een aantal lichtboeien en is bij redelijk weer ook in de nacht goed te varen. Na de landing zakt het water toch, dus een droogvallende plaat is al genoeg om te overnachten.

Na de overnachting kunnen we over het wantij, daarna via de westpunt van Ameland naar het oosten over de Noordzee, overnachten bij de kaap en de andere dag terug naar Lauwersoog. Een forse trip maar het moet bij redelijk weer goed mogelijk zijn temeer daar we goed getraind zijn. Vanwege de lengte van de tocht is het alleen mogelijk als er een fors tempo gevaren wordt, dus met een klein groepje.

De voorbereidingen:

Boot controleren, kampeeruitrusting nakijken, kaarten aanschaffen en vanwege de nachttocht een rondschijnend licht te fabriceren. Omdat we op de grens van de oostelijke en de westelijke waddenzee varen is het nodig twee kaartenmappen en twee stroomatlassen aan te schaffen.

Enkele vaste gegevens:

Hydrografische kaarten nr 1811 en 1812

in volgorde van gebruik:

De zon gaat volgens blz 22 op

5 mei op om 6.00 en

onder om 21.11 dus om circa 22.00 uur is het donker.

Dat het echt donker zal worden is af te leiden uit de maanstand, want de maan laat zich in de nacht helemaal niet zien.

maanstanden blz 24, 3 mei maan op 5.57, onder 22.37.

We zitten vlak na nieuwe maan zodat naast de donkere nachten ook het hoge springtij zal optreden. De tabellen nalopend op hoog en laag water is dat ook duidelijk te zien. Het maximale verschil tussen Hoog en Laag water bij Lauwersoog op maandag ochtend is 108 + 161 = 269 centimeter. Ook kaart 1812.3 geeft een nivoverschil bij springtij van 2.8 meter.

De kentering (omkeren van de stroom) bij hoog water in Lauwersoog vindt plaats tussen 2 uur en 1 uur voor HW Delfzijl.

Dus omstreeks 0.30 uur op 4 mei. Vertrek Lauwersoog daarom vastgesteld op 0.30 in de hoek van de zeedijk en de havendijk.

De gemiddelde stroomsnelheid is ca 1 knoop en met een rustige vaarsnelheid van ca 6 km/uur zullen we gemiddeld 8 km per uur varen. De afstand is 12 km zodat we na 1.5 uur op Engelschmanplaat kunnen landen.

Vanaf Engelschmanplaat willen we achter Ameland om naar de Westpunt en via de Noordzee naar de kaap op de oostpunt. Het is dus zaak om tijdens hoog water in de middag op het wantij te zijn zodat we kunnen doorvaren met de stroom mee. Op de westpunt moeten we dan wachten tot de laagwaterkentering en kunnen dan vertrekken naar Oost Ameland.

Als we de stroomatlas bekijken achter Ameland, zo rond HW Harlingen, dan staat er 1 uur voor HW Harlingen een stroom uit het oosten naar het wantij van 1.1 tot 0.8 knopen. Tijdens HW Harlingen is de stroom uit het oosten 0.2 tot 0.3 knoop, en uit het westen 0.1.

1 uur na HW Harlingen is de stroom gekenterd en loopt met een snelheid van 1.0 tot 0.8 naar het oosten en aan de westkant met 0.3 naar het westen.

Conclusie: we moeten tijdens HW Harlingen op het wantij zijn op maandag om 11.34 uur.

De afstand tot het wantij is ca 14 km. Geschat ongeveer 1.5 uur.

Als we om 10.00 uur vertrekken zitten we 4 uur voor HW Delfzijl en hebben we het opkomende water in het Smeriggat mee. Om circa 11.00 uur hebben we de Holwerderbalg achter de rug en om 11.30 kunnen we dan op het Pinkewad zijn. De hoogte van de plaat op het Pinkewad is maximaal 1.6 meter boven het reduktievlak. Volgens kaart 1812.2 is bij HW en springtij bij Nes de hoogte boven het reduktievlak 2.7 meter. We hebben dan minimaal een meter water onder de kiel. Wellicht kunnen we hier een uur of meer aan land gaan vlak boven de Noorderspruit. Na twee uur is het water ca 1/12 + 2/12 = 3/12 van het totale verval gezakt en dat is volgens de kaart bij Nes, tijdens springtij 2.70 - 0.20 = 2.50 meter, dus 3/12 x 2.50 = 0.62 cm.

Boven de plaat staat nu (net boven de Noorder Spruit) hoogte boven

genoeg om te varen.

Vertrek vanaf Ameland om 13.30 naar de Noorder Spruit.

Als we er drie uur over doen hebben we een stroom van 1/4 x ( 0.8 + 1.6 + 1.8 + 3.4) = 1.9 knopen mee dus ca 3.5 km/uur + de vaarsnelheid van 6 km/uur = 9.5 km/uur. In principe moeten we in iets meer dan twee uur bij het Bornrif zijn aan de westkant. Het stuk langs het Bornrif gaat niet zo snel want hier zitten we een beetje in de luwte van de stroom langs de kust en de uitstroom vanaf de wadden.

Gerekend op 3 uur totaal zijn we om 17.30 op het punt waar we de LW kentering afwachten.

Laagwaterkentering.

Stroomatlas Westelijk deel 6 uur en 5 uur voor HW Harlingen.

6 uur voor is de stroom op zee 0.1 naar het westen en 5 uur voor 1.7 naar het oosten. Het tijdstip van 6 uur voor HW Harlingen kunnen we het beste aanhouden.

dus 0.05 (=24.05) - 6.00 = 18.05 uur.

Over de stroomsnelheden langs de kust geeft de Stroomatlas van het westelijk deel weinig informatie langs Ameland. Kijken we richting Terschelling en nog verder op zee dan kunnen we verwachten op ongeveer 4 uur voor HW Harlingen een stroom mee van minstens 1.5 knopen. Dus de gemiddelde snelheid langs de kust zal varend 9 km/uur bedragen.

Kaart 1811.10; De afstand oostpunt Bornrif naar de Kaap bij paal 23 is ongeveer 18 km dus twee uur varen. De aankomst op onze geplande kampeerplaats is dan ca 20.30 uur, ruim voor donker.

Na een forse nachtrust moeten we de volgende dag nog de afstand naar Lauwersoog overbruggen.

De afstand van de Kaap naar SG2 via het Westgat is 13.4 km en de rest naar Lauwersoog 11.6 km dus totaal 25 km. Vertrek om 9.30 uur in de morgen is 5 uur voor HW Delfzijl. Op dat moment staat er een flinke stroom het westgat in. Het meeste profijt hebben we hiervan als we eerst een flink stuk de zee opvaren in Noordelijke richting. De diepe geul waarin de sterkste stroom staat die direct naar het Westgat gaat is ongeveer 2.5 km vanaf het strand verwijderd. Om daar te komen moeten we pal noord varen gedurende ca 25 minuten. Door de stroom richting Pinkegat zullen we een fors stuk zijdelings weggezet worden, zodat we het platform wat bij de start rechts van ons lag gaandeweg naar links zien opschuiven. We passeren het platform dan aan de oostzijde. Als we het platform voorbij zijn, dus noordelijker zijn dan het platform wordt het tijd de steven pal oost te wenden en dan met de stroom mee de gele boeien op te zoeken en te volgen tot we tussen de WG7 en de WG9 zijn waarna we in eerste instantie pal zuid de boeien volgen tot Lauwersoog.

Samenvatting en afstanden

Wat kunnen we onderweg verwachten?

Lauwersoog - Engelschmanplaat: een flinke stroom door de Zoutkamperlaag en een aantal paren lichtboeien. Als we na de Z5 de zuidkant van de Zoutkamperlaag aanhouden zal bij de instroom van de Moker tussen de Eilanderbult en de Paesensrede enig wasbordeffect optreden. Bij de meetpaal op Engelschmanplaat moeten we aan land om de andere ochtend niet te veel tegen de stroom te moeten varen.

Varen door het Smeriggat geen probleem en bij de instroom vanuit het Pinkegat enige rafelingen waarna we een beetje dwars op de stroom naar de Holwerderbalg koersen tot we een van de tonnen HB ontmoeten waarna we precies weten waar we zijn. Richting Pinkewad is dan een koers naar het westen die we dan ter plaatse moeten vaststellen. De plaatsbepaling voor de landingsplaats langs het Pinkewad kunnen we bepalen met een kruispeiling op de torens van Nes en Holwerd. Nes 270 en Holwerd 345. De variatie kunnen we hier verwaarlozen omdat deze slechts 2 Westelijk is. In principe moet het kompas 2 minder aanwijzen.

De tocht van het Pinkewad naar het Bornrif zal rafelingen en golfslag geven bij de samenkomst van de diverse stromen.

Het hele traject achter Ameland heeft geen last van eventuele deining op de Noordzee, allen de wind kan ons hier parten spelen.

Als we het Borndiep uitvaren zal dit anders kunnen worden met een langzaam oplopend golfhoogte uit de Noordzee. De hoogte van de deining of de golfslag uit het noordwesten zal op het Bornrif flinke grondzeeën doen ontstaan. Het is daarom van belang de weerberichten van de voorgaande dagen goed te volgen. Bij een te zware branding langs het Bornrif moeten we misschien besluiten een stuk te lopen langs het strand omdat we om geen stroom tegen te hebben kort langs het strand zouden moeten varen. Een alternatief is om het Bornrif heen te varen. Dan moeten we echter eerst wachten tot we dicht bij de LW kentering zitten. Dit betekent met de laatste drie kwartier van de ebstroom mee naar buiten en tot 5 km uit de kust varen tot we op de kentering naar het oosten kunnen afbuigen.

Het vervolg langs de kust van Ameland is dus ook afhankelijk van de golfhoogten wat zal betekenen dat bij hoge golven we een flink eind op zee blijven om de grondzeeën boven de banken te ontlopen en bij geringe golfhoogten kunnen we kort langs de kust varen. Om voldoende profijt van de stroom te hebben is het echter noodzakelijk een wat grotere afstand tot de kust aan te houden.

De volgende dag gaat de route vanaf het booreiland over de Wierumer Gronden. De naam geeft al aan dat er ondiepten voorkomen en wel door het uitwaaieren van het Westgat. Na tussen het Rif en de Kuipersplaat een smalle geul ter beschikking te hebben, die diep is uitgesleten (tot 13 meter diep) krijgt het uitstromende water alle ruimte, de snelheid wordt relatief iets langzamer en de zandafzetting wordt meer. De diepte neemt af tot onder de drie meter. Boven deze "gronden" kunnen we dus ook forse grondzeeën verwachten. Zijn we de gele tonnen voorbij dan is het leed geleden op een beetje afgeroomde deining na.

Natuurlijk kan deze tochtplanning ook op andere dagen gevaren worden. Als gekozen wordt voor eenzelfde periode rond het hoge sprintij zal de planning op een aantal ondergeschikte punten moeten worden aangepast.